Eén van de laatste augustusdagen van 2023 stap ik voor het eerst binnen in het indrukwekkende gebouw van De Studio. Ik ben er uitgenodigd door Elizabeth Geerts, coördinator van Grafixx. Aangezien ik er nog nooit was geweest, geeft ze me een rondleiding door het gebouw dat een beetje haar tweede thuis is geworden, en tevens de ontstaansplek van Grafixx. In de Foyer van het kunstenhuis rusten we uit, en praten over groeien op een Grafixx-manier, en hoe illustraties en beeldverhalen de taalgrenzen overstijgen.
Door Lora De Baeremaeker
Met illustratie en beeldverhaal kan je losbreken van talige grenzen
Hoe doet Grafixx aan literair organiseren?
Grafixx is een platform voor de creatie, presentatie en verspreiding van beeldverhaal, illustratie en grafiek. Er is het Grafixx-festival, het orgelpunt van onze werking, dat jaarlijks plaatsvindt tijdens het derde weekend van november. Daarnaast is er Grafixx EXTD., verdiepende thema-avonden doorheen het jaar. Zo’n avondprogramma brengt verschillende sprekers, auteurs, illustratoren en makers uit het werkveld samen rond bepaalde aspecten van illustratie, strip, literatuur, en beeldende kunsten, om rechtstreeks vanuit de eigen artistieke praktijk ervaringen te delen. Dat kan gaan over de valkuilen die komen kijken bij een carrière als illustrator maar evengoed over druktechnieken of over het verzamelen van beeldverhalen. We zenden Grafixx House Call uit, een Engelstalig radioprogramma over het leven en werk van illustratoren en striptekenaars, in samenwerking met We Are Various. Grafixx-curator Ephameron (nom de pinceau van Eva Cardon, bezieler van Grafixx, nvdr) reist de wereld rond om met haar favoriete creatievelingen te spreken over hun werkprocessen en inspiratiebronnen.
We hebben ook een eigen imprint: Sporen. Daarmee brengt Grafixx publicaties uit om diversiteit binnen het beeldverhaal te bevorderen. Die catalogus bestaat ondertussen uit zeven titels, die nationaal en internationaal verdeeld worden. Er is De Zinerie, onze mobiele boekenwinkel. En daarnaast werken we allerlei projecten uit met externe partners. Denk aan kunstenaarsresidenties in samenwerking met Destelheide of het Goethe-Institut in Brussel, bijvoorbeeld. Of muurschilderingen, lezingen of tentoonstellingen op verplaatsing. In september cureerde Grafixx een deeltentoonstelling op LUSTR, een festival voor illustratie in Praag. Al bij al wel wat voor een organisatie van deze grootte.
Hoe ziet de structuur van Grafixx er nu uit?
Ik hou me bezig met de meer administratieve en zakelijke kant, de dagelijkse werking, fondsenwerving, partnerschappen, enz. Eva ontfermt zich als artistiek directeur over de artistieke kant van zaken, maar zij heeft natuurlijk samen met De Studio en enkele vrienden Grafixx uit de grond gestampt, en is overal nauw bij betrokken. En Deborah Van Haute-Bloemen is al jaar en dag onze productieleider. Daarnaast steunen we op een klein team van losse medewerkers met een specialisatie, zoals kinderboeken, ontwerp, of scenografie. Deze taakverdeling is er recent gekomen omdat Grafixx begin 2023 een vzw is geworden. Daarvoor bestond Grafixx binnen het kader van De Studio. Ik ben kind aan huis bij De Studio, en heb hier als vrijwilliger en jobstudent gewerkt sinds 2012. Dat is ook het jaar dat Grafixx het daglicht zag, als een kleinschalig zine fest. Op die manier heb ik de werking dus leren kennen en voor mij is Grafixx altijd een hoogtepunt van De Studio geweest. Ik heb beeldende kunsten en geschiedenis gestudeerd, dus wanneer boeken, woorden, en beelden samenkomen, is dat echt mijn interesseveld.
We willen Grafixx echt neerplanten als een plek om naartoe te komen en met elkaar over illustratie en beeldverhaal te praten
Is de focus op illustratie en beeldverhaal die Grafixx heeft uniek?
Dat denk ik wel. Grafixx gaat op zoek naar dat snijvlak tussen literatuur en visuele en toegepaste kunsten, waar illustratie en grafische kunsten het beeldverhaal ontmoeten. Er was zeker een plek nodig om daarop in te zoomen. Grafixx programmeert namen uit alle windstreken, en kan tegelijkertijd rekenen op een internationaal publiek. Op die manier brengen we een gevarieerd aanbod naar België en kunnen we jonge makers voorstellen aan een breed publiek. Het is een genre dat zich leent tot internationalisering. Met illustratie kan je losbreken van talige grenzen, en ook voor veel beeldverhalen is dat het geval. Zelf lees ik af en toe beeldverhalen waarvan ik de taal niet begrijp, maar het verhaal wel. Naast die specifieke focus op medium en werkveld, is het voor Grafixx altijd belangrijk geweest om getalenteerde kunstenaars samen te brengen en hun werk te tonen, om grensoverschrijdende netwerken te ontwikkelen en onderhouden.
Zijn er binnen Grafixx dingen waar je echt trots op bent?
Ik werk nog maar een jaar voor de organisatie, maar ik vind zeker dat de mensen die al zo lang meedraaien heel trots mogen zijn op alles waar Grafixx voor staat. Het festival gaat elk jaar door, zelfs onder een andere vorm tijdens de Coronacrisis. Toen er geen evenementen mogelijk waren, maar boekenwinkels wel mochten openen, was er een zine fest. Ondanks die beperking toen, en ook door bijvoorbeeld financiële limieten, is Grafixx er telkens weer, door de mensen die er met volle overtuiging aan meewerken. Dat is heel mooi, dat zo’n organisatie dat enthousiasme kan opwekken om dat te blijven doen. Het feit dat we nu aan ons tweede decennium zijn begonnen, is erg bijzonder.
Wat brengt de toekomst voor Grafixx?
Groter worden, groeien, denk ik. In tien jaar tijd is een project uitgegroeid tot een jaarwerking, tot een zelfstandige organisatie die er staat. En er liggen nog kansen die we willen grijpen. Grafixx wil haar horizon blijven verbreden, door haar werking en activiteiten verder uit te bouwen naar andere locaties, met meer partners en door meer internationale verbindingen aan te gaan, zoals de deelname aan LUSTR afgelopen najaar.
We willen Grafixx echt neerplanten als een plek om het met elkaar over illustratie en beeldverhaal te hebben, en nieuwe namen te leren kennen. In 2023 breidde het festivalweekend uit van twee naar drie dagen, wat aantoont dat ook daar vraag naar en ruimte voor is. Onze imprint Sporen heeft nog enorm groeipotentieel. Dus we willen zeker groter worden en groeien, maar wel op een Grafixx-manier, met oog voor projecten en partners die in het Grafixx-plaatje passen, of met wie we samen dat plaatje kunnen uitbreiden.
Is er groeiende interesse in illustratie en beeldverhaal?
Die is er ondertussen al even. Ik zit in een bevoordeelde situatie, omdat ik die interesse van thuis uit heb meegekregen, en die in mijn studies verder kon uitdiepen. Dan lijkt dat een vanzelfsprekendheid. De aandacht lijkt wel te groeien, door globalisering en mondialisering is ondertussen meer uitwisseling mogelijk, en dan heeft een medium als beeldverhaal daar zeker voordeel aan, net omdat het grensoverschrijdend kan zijn. Je ziet dezelfde beweging bij de inschrijvingen op kunstacademies: steeds meer jongeren wagen zich aan de toelatingsproeven voor opleidingen illustratie en beeldverhaal. In openbare bibliotheken is er letterlijk meer plaats voor graphic novels, en workshops om zines te leren maken zijn steeds populair. Sowieso blijft er nog heel wat te ontdekken, dat kan ik nu ook doen in professionele context door voor Grafixx te werken, en daar ben ik erg dankbaar voor.
We willen zeker groter worden en groeien, maar wel op een Grafixx-manier
Maak je zelf ook beeldverhalen of illustraties?
Ik heb altijd interesse gehad in het vertalen van een beeld naar een publicatie. Ik heb fotografie gestudeerd, maar ben momenteel niet actief als zelfstandig fotograaf. Ik fotografeer nu graag voor mijn plezier. Ik kijk altijd naar mensen, ik vind niets fijner dan me op een vrije dag op een bankje te zetten, en te zien wie er voorbij komt. Ik ben niet aan de academische opleiding begonnen vanuit de intentie om kunstenaar te worden — de vakken interesseerden mij en ik was benieuwd naar de ervaring, wat ik kon leren van anderen. Ik leerde er ook mijn eigen sterke kanten beter kennen. Het ondersteunen van andere kunstenaars bleek helemaal mijn ding en daar heb ik verder mijn weg in gezocht, en hier bij Grafixx ook gevonden.
Wat is je meest recente literaire ontdekking?
Niet zo recent maar wel uit de eigen winkel is de publicatie “No Magic Please”, van de Thaïse auteur Aphichat Rodwathnakul — beter bekend als Uncle Orn die in de jaren ‘80 en ‘90 naam maakte in Thailand, toen er overal goedkope katun-lem-la-Baht-strips gelezen werden. Via een collega in Bangkok leerde Eva hem kennen. Op vraag van Grafixx maakte hij een nieuw kortverhaal dat door Sporen werd uitgebracht, samen met een selectie schetsen uit zijn archieven die het dagelijkse leven in Thailand tonen en zijn fascinatie voor het mystieke. Ik wist helemaal niets over die rijke striptraditie in Thailand. Niet alleen Uncle Orn was een ontdekking, maar ook de hele geschiedenis waarin hij is geworteld. Wanneer één illustrator of auteur een hele nieuwe wereld kan openen waarin je dan verder gaat zoeken, dat vind ik ongelooflijk mooi. Het toont voor mij de grenzeloze kracht van illustratie.
Meer illustratie en beeldverhaal in je leven nodig? Surf zeker naar de website van Grafixx.
Comments