In gesprek met SpeakEasy Spoken Word BXL

Op een lentezonnig terras in Schaarbeek spreek ik af met Miksi, één van de drijfveren achter SpeakEasy Spoken Word BXL. Al tien jaar lang creëert SpeakEasy een podium voor poëzie in Brussel. Wat begon als een huiskamerinitiatief, groeide uit tot een vaste waarde in de stad: een open mic waar meertaligheid, inclusiviteit en sociaal activisme centraal staan. Van performances in bibliotheken en culturele centra tot poëtische wandelingen over begraafplaatsen – SpeakEasy zoekt steeds nieuwe manieren om poëzie tot leven te brengen. Met Miksi had ik het over het creëren van een veilig podium, het DNA van Brussel, en wanneer je je kind moet loslaten. 

Door Lora De Baeremaeker

Foto door Lucas Denuwelaere 

Poëzie is een taal op zich, die je kan begrijpen zonder haar te spreken. Meertalige poëzie is een weg naar contact, begrip, en samenwerking.

Hoe doet SpeakEasy aan literair organiseren?

Wij organiseren al tien jaar poëtische evenementen. Tien jaar geleden begonnen we met open mics en workshop, en ondertussen, mede dankzij Covid, zijn we nu ook naar buiten getreden, met poëtische wandelingen door een begraafplaats, of op de opening van de Ensor-tentoonstelling in het KMSKA verkleed als Ensor personages gedichten te brengen. We hosten, we programmeren, we MC’en, waar we ook gevraagd worden: in bibliotheken, culturele centra, cafés, … 

Al is SpeakEasy wel van kinds af aan een open podium, en zit daar de kern van onze werking. Dat podium proberen we steeds veilig en warm te houden, en - als één van de weinige organisaties in Brussel - meertalig. Die focus leek ons vanzelfsprekend, aangezien we zo verstrengeld zijn met het Brusselse DNA. Binnen de organisatie spreken we allemaal minstens drie talen, schrijven we in meerdere talen, en weten we dat de meertalige context enorm waardevol is. Hoe meer talen we spreken, hoe gemakkelijker we elkaar begrijpen. En we weten dat poëzie zelf ook een taal is, die je kan begrijpen zonder haar te spreken. Meertalige poëzie is een weg naar contact, begrip, en samenwerking. 

Foto door Sujay Iyer

Hoe is SpeakEasy ontstaan?

Samen met MJ Merillet was ik 10 jaar geleden op zoek naar een veilige plek om voor te dragen, en vond ik die niet meteen. Ik vond geen open podia terug waar ik met thuis voelde, dus begon ik er zelf één. Eerst in mijn huiskamer, daarna in de kelder, en uiteindelijk zijn we in de Pianofabriek beland. Dat is een plek waar iedereen blij binnenkomt, en er tientallen talen gesproken worden. Sinds we daar zijn gekomen, lijken er steeds meer mensen in steeds meer talen hun weg naar ons te vinden. Ondertussen houden we een open podium op iedere tweede donderdag van de maand. 

Ik ben trots op onze weigering om in een moeras van comfort en monotonie te stranden.

Hoe gaat zo’n open mic in z’n werk?

Als je graag op het podium komt te staan, dan arriveer je om 19u30 en schrijf je je ter plekke in. Terwijl dat gebeurt, krijg je ook de regels verteld. Die regels houden in dat wij proberen - want perfect is het nooit - om een safe stage te zijn, waar geen bad-ismes en geen bad-phobias getolereerd worden. En we vragen steeds naar de voornaamwoorden van de performers. Als iemand zegt: ‘Ik vind al die nieuwe voornaamwoorden maar onzin’, dan zeggen wij: ‘Tja, als je dat moeilijk vindt, denk ik niet dat je je hier echt op je gemak zult voelen.’ We proberen een sfeer te creëren waar stemmen die in het dagelijks leven misschien minder gehoord worden, wel op hun gemak zijn. 

Waar ben je, na 10 jaar SpeakEasy, het meest trots op?

Ik durf te zeggen dat ik heel trots ben over de manier waarop wij er als organisatie staan. SpeakEasy bestaat uit drie vrouwen die hun volledige ziel en zaligheid in het project hebben gestoken, en daarnaast nog half- of voltijds werken. Daar ben ik heel fier op. Ook op de verschillende diepgaande samenwerkingen die we al hebben kunnen aangaan, met Queer Slam, deBuren, Pianofabriek, Slameke, Willemsfonds, Park Poetik, heel wat bibliotheken en gemeenschapscentra, en ga zo verder. En dat mensen ons steeds weten te vinden, is echt bijzonder. Daar ben ik ook enorm trots op, dat er steeds nieuw publiek komt. Elke open mic vragen we wie er voor het eerst komt, en elke keer gaan er handen de lucht in. We zijn nog nooit in een moeras van comfort en monotonie gestrand, dat vind ik een sterke prestatie.  

De toekomst is absoluut briljant, maar de toekomst is ook weten wanneer je missie geslaagd is en je een andere weg moet inslaan.

Wat brengt de toekomst voor SpeakEasy?

Eén van de belangrijkste dingen die wij ons absoluut realiseren is dat, om relevant te blijven in de maatschappij, je je moet vernieuwen. Er is steeds behoefte aan nieuwe mensen, nieuwe inzichten, nieuwe stemmen. Dat betekent ook dat wij ons na tien jaar af beginnen vragen wat we nog meer te bieden hebben. Dat zou kunnen uitdraaien op een overname door een nieuwe generatie jongere dichters, of op een andere focus - bijvoorbeeld meer op de artistieke kant van ons verhaal, en ons afvragen wat we naast de open mic kunnen betekenen.  De toekomst is absoluut briljant, maar de toekomst is ook weten wanneer je missie geslaagd is en je een andere weg moet inslaan. Op een gegeven moment moet je je kind kunnen loslaten.

Foto door Ines Bentolila

Hoe lukt de combinatie met andere aspecten van je leven?

Ik ben part-time dichter, part-time bomenplanter, ik schrijf en MC, coördineer SpeakEasy, en doe artistieke rouwrituelen met Rouwcollectief. En dan denk je, zitten er 48 dagen in de week? Als je me vraagt hoe ik dat kan combineren, is mijn tip: geen kinderen hebben, en veel slapen (lacht). En tegen je vrienden zeggen, kom naar mijn evenementen. 

Net zoals veel schrijvers heb ik soms een stevige writer's block. Maar zodra ik ergens mee vast zit, of omdat ik te hard aan het werk ben, of omdat ik met een ander project bezig ben, dan zullen de mensen met wie ik omga, de dichters voornamelijk, mij altijd weer terugtrekken. Ik word vanzelf op het rechte pad gehouden door alle dingen die aan me trekken. Op die manier kan ik het combineren. 

Wat is je meest recente literaire ontdekking?

Mijn meest recente literaire ontdekking is Haidar Ghazali, een dichter uit Gaza die momenteel zijn werk van het Arabisch naar het Engels vertaalt. Hij spreekt zelf geen Engels, dus we communiceren via Google Translate. Ik heb zijn gedichten al een paar keer voorgedragen op evenementen en hoop dat zijn Engelse bundel binnenkort uitkomt. Daarnaast ben ik diep onder de indruk van Forest of Noise, de nieuwste bundel van de Palestijnse dichter Mosab Abu Toha. Zijn poëzie raakt aan verlies en pijn op een manier die zowel schrijnend als prachtig is. En hoewel geen nieuwe naam, blijft Brontez Purnell voor mij een belangrijke en krachtige stem in de poëzie.

SpeakEasy vind je elke tweede donderdag van de maand in de Pianofabriek, en op deze website.